کشور ایران با توجه به موقعیت‌های خاص جغرافیایی و دسترسی دو سویه‌اش به دریا از مزیتی نسبی در توسعه‌ی گردشگری ساحلی و دریایی برخوردار است. اما گام اول در این رونق‌بخشی ایمن سازی سفرهای مرتبط با این بخش‌هاست.
آشنایی با گردشگری دریایی و گردشگری ساحلی
به گزارش نشریه الکترونیک توسعه ترابر ایرانیان، به مجموعه فعالیت‌های تفریحی و سرگرمی که در محیط‌های دریایی دور از ساحل توسط گردشگران انجام میشود گردشگری دریایی و چنان‌چه این فعالیت‌ها در محیط ساحل‌ها انجام پذیرد، ذیل گردشگری ساحلی دسته بندی می‌شوند. هرچند گردشگری دریایی از نظر ماهیت با گردشگری ساحلی متفاوت است اما به دلیل وجه مشترک هر دوی آن‌ها یعنی ارتباط با دریا، شباهت‌‌هایی نیز میان آن‌ها وجود دارد.
نوع فعالیت‌های تفریحی در گردشگری دریایی بیشتر در آب‌های عمیق و دور از خشکی انجام میشود که به تجهیزات و امکانات و آموزش‌های ویژه‌ای نیاز دارد و با خطرات ویژه‌ای نیز همراه است. برای مثال غواصی، سفرهای تفریحی، اسکی روی آب، جت‌اسکی، آکواریم دریایی و ماهی‌گیری در آب‌های عمیق از مهم‌ترین جذابیت‌های گردشگری دریایی‌اند.
ظرفیت‌های گردشگری‌های دریایی و ساحلی در ایران
امروزه در اغلب کشورهای دنیا که بهره‌ای از سواحل دریایی دارند توجه به تورهای دریایی؛ حمل نقل دریایی، ورزش‌ها و تفریحات آبی و سایر سرگرمی‌های مرتبط با ساحل و فراساحل در صدر برنامه‌های گردشگری قرار دارد. سواحل ایران نیز هر ساله تعداد بسیاری از هموطنانمان را با جاذبه‌های فراوانش به سمت خود جلب می‌کند.
کشور ما با توجه به موقعیت‌های خاص جغرافیایی و دسترسی دو سویه‌اش به دریا از مزیتی نسبی در توسعه‌ی گردشگری دریایی برخوردار است. دریای خزر در شمال ایران و مجاورت با سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان موقعیت مناسبی را برای دسترسی به دریا فراهم کرده است و هر سال در فصل گرم سال میلیون‌ها مسافر از شهرهای مختلف به این مناطق سفر می‌کنند. اما آنچه در این منطقه بیشتر مورد توجه است گردشگری ساحلی است.
این دریاچه به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه جهان از مهم‌ترین ظرفیت‌های ایران در حوزه‌ی گردشگری به شمار می‌رود. برای مثال بندر انزلی مهم‌ترین بندر دریای خزر و به دلیل هم‌جواری با سایر بنادر ساحلی و دسترسی آن به بنادر اروپایی از موقعیت اقتصادی کم‌نظیری برخوردار است. مناطقی همچون تالاب انزلی و شبه‌جزیره میانکاله که از نظر زیست‌محیطی از جمله جاذبه‌های کم‌نظیر در سطح جهان شناخته شده‌اند. جاذبه‌های فراوان تفریحی، توریستی، تاریخی، آب و هوای مناسب و نزدیکی به چند فرودگاه بین‌المللی، دسترسی به امکانات حمل و نقل دریایی، زمینی و هوایی موجب تبدیل این منطقه به منطقه ویژه اقتصادی و منطقه آزاد شده است.
لازم به ذکر است در منطقه‌ی شمال ایران، دریاچه‌ی ارومیه به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه‌ی داخلی ایران پس از مرداب انزلی یکی از زیستگاههای طبیعی جانوران نادر در سطح جهان به شمار می‌رود.
سواحل خلیج‌فارس نیز با قرار گرفتن در منطقه‌ی حاره‌ای و گرم کره زمین و هم‌جواری با 4 استان بوشهر، خوزستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان یکی از زیباترین پدیده‌های دریایی جهان را دارا ست.
وجود جزایر زیبا و زیستگاههای بسیاری از پرندگان مهاجر، گونه‌های دریایی منحصر به فرد و مرجان‌های دریایی پتانسیل بسیار بالایی برای گردشگری دریایی دارد، اما به‌رغم این ظرفیت‌های پنهان و آشکار، تنها در منطقه‌ی محدودی از جزیره‌ی کیش فعالیت‌های مرتبط با گردشگری دریایی و ساحلی رونق دارد.
جزیره قشم 5/2 برابر بزرگ‌تر از سنگاپور و بحرین است و به عنوان بهشت مرجان‌های دریایی شناخته میشود. این جزیره از گذشته‌های دور همواره مرکز تجاری و کشتیرانی بسیار پر رونقی بوده است. از سال 2000 میلادی قشم به عنوان یک جزیره آزاد تجاری شناخته شد و به گفته مسوولان این جزیره توانایی پذیرش 5/1 میلیون مسافر در ایام تعطیلات را دارد.
جنگل‌های وسیع دریایی حرا از زیباترین جاذبه‌های توریستی این جزیره به شمار می‌آیند و سالانه هزاران پرنده از جهان و پرندگان بومی ایران به این جزیره مهاجرت می‌کنند.
چابهار نیز در منتهی‌الیه جنوب شرق ایران در کنار دریای عمان و اقیانوس هند واقع شده است و از زیبایی‌های آن می‌توان به تپه‌های گل‌فشان تالاب لیپار، درختان انجیر معابد، جنگل‌های حرا، قلعه تاریخی تین، کوه‌های مینیاتوری و تپه‌های مریخی اشاره کرد.
سایر جزایر جنوبی ایران نیز دارای جاذبه‌های توریستی فراوان‌اند. جزیره مینو در میان اروند با درختان در هم پیچیده و نیزارهای بلند زیستگاه انواع پرندگان و آبزیان است و قابلیت تبدیل شدن به جزیره‌ای ویژه برای گردشگران را دارا ست.
گام اول ایمن سازی سواحل و سفرهای دریایی
اما در این میان یک نکته نیز نبایستی مورد غفت قرار گیرد. ﺑﺪون ﺷﮏ «ایمنی» گردشگران در ساحل‌ها و در طی ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ مسافران ﯾﮑﯽ از ارﮐﺎن گردشگری ﻣﻮﻓﻖ در دﻧﯿﺎی ﻣﺪرن اﺳﺖ.
در ﻋﯿﻦﺣﺎل ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﯾﺎد ﺷﺪه ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﺧﻄﺮاﺗﯽ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرتﻋﺪم ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺴﺎرات اﻗﺘﺼﺎدی و اﻧﺴﺎنی قابل ﺗﻮﺟﻬﯽ بیانجامد. در ایران پنج هزار و 400 کیلومتر نوارساحلی وجود دارد که 2 هزار و 237 کیلومتر آن در استان هرمزگان است. استانی که مسئولیت جابجایی 98 درصد از سفرهای دریایی کشور را برعهده دارد و از آن بعنوان مرکز سفرهای دریایی ایران یاد میشود. همان‌گونه که گفته شد با وجود 14 جزیره بکر و زیبا، جاذبه‌های طبیعی و امکانات تجاری و گردشگری این جزایر سبب شده است غیر از جابجایی روزانه هزاران نفر از مرکز استان به این مناطق و تردد میلیون‌ها مسافر در سال، وجود حمل و نقلی ایمن در اولویت مسئولان ذیربط قرارگیرد.